Yeni Şafak gazetesi müellifi Ömer Lekesiz, “Özbekler Tekkesi Projesi” başlıklı köşe yazısında projeye ait ayrıntıları paylaştı.
“Özbekler Tekkesi’nin bir kültürel hafıza yeri olarak yeni fonksiyonunun safhalarını ve bu tarafta yapılan çalışmaları, -bir bilgi yanlışına neden olmamak için- hem kendisinin hem de İSAR Araştırma Merkezi’nin web sitelerindeki bilgileri temel alarak iletelim” diye yazan Lekesiz’in yazısı şöyle:
Tekke binasının birinci onarımı Mimar Cengiz Bektaş tarafından yapılıyor (1983). Harem kısmının onarımı ise bundan yaklaşık on yıl sonra Mimar Melih Birsel tarafından gerçekleştiriliyor. Bu onarımlardan sonra Tekke on yıllığına, pir ailesinden Münir Ertegün ismine kurulan Tarih ve Araştırma Vakfı’na tahsis ediliyor.
Zira Özbekler Tekkesi piri İbrahim Edhem Efendi’nin (ö. 1904) kuşağı kızı Ayşe Hamide Hanım’la sürdüğü için Tekke ile ilgili bu yıllarda verilen kararlar ve yapılan uygulamalar da Ayşe Hamide Hanım’ın oğlu Münir Ertegün ile onun oğullarına ilişkin bulunuyor.
Ertegün Kardeşler’in daha çok Avrupa’da şekillenip, ABD’de devam eden enteresan hayatlarını meraklılarının kendilerinin araştırmasına sunarak, Tekke’nin kıssasına devam edecek olursak, Münir Ertegün’ün oğullarından Ahmet Ertegün’ün 2006 yılındaki vefatını takiben, -yönetiminde meşakkatler yaşandığı gerekçesiyle- 2008 yılının son aylarında ismi üstte zikredilen vakıf feshediliyor ve esasen Tekke Ahmet Ertegün’ün vefatından itibaren Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün çalışmalarına mevzu oluyor.
Bu kurum 2006-2009 yılları ortasında Özbekler Tekkesi’ni müze olarak hazırlamak üzere envanter tespit ve onarım çalışmaları yaparken, Özbekkangay ailesi de tekkedeki ikametini sürdürüyor. Halihazırda ise Tekke, Abdullah Tivnikli Vakfı İSAR Araştırma Merkezi’nin akademik çalışmalarına konut sahipliği yapıyor.
Mustafa Tahralı Hocamdan gelen bir bildiriyle varlığına muttali olduğum, tam ismi Sosyokültürel, Tarihi ve Dini Boyutlarıyla Sultantepe Özbekler Tekkesi Projesi bu safhada ortaya çıkıyor.
Marmara Üniversitesi, Ortadoğu ve İslam Araştırmaları Enstitüsü, TÜBİTAK ve İSAR Araştırma Merkezi tarafından ortaklaşa yürütülen ve müddeti 2023-2025 yılları ile sabitlenen bu proje, “Özbekler tekkesinin 1753 yılındaki kuruluşundan son postnişini Necmettin Efendi’nin vefat ettiği 1971 yılına kadarki yazılı ve görsel gereçlerin tespit edileceği vakit dilimini” kapsıyor ve onunla “tespit edilecek envanter üzerinden bir Osmanlı toplumsal ve dini kurumunun çok boyutlu tarihinin ortaya çıkartılması” hedefleniyor.
Tekkelerle ilgili olarak yapılan çalışmalar daha çok tarihi boyutu kapsadığı ya da kıssa temelli olduğu için Özbekler Tekkesi Projesi zikredildiği üzere bir birinci örnek pahası taşıyor.
Şöyle ki, “Sadece yazılı ve görsel kaynaklara odaklanmayan proje; kelamlı tarih çalışmalarıyla araştırma sorularını” genişletirken, “dijital tarih yollarıyla de elde edilen dataların sonuçlarının tahliline ve sunumuna yeni bir boyut” getiriyor.
Böylece “Özbekler Tekkesi’nin yazılı, sözel ve görsel arşivi”nin oluşturulması hedeflenirken, bununla hasıl olacak “bir veritabanının yer aldığı internet portalının” inşa edilmesi planlanıyor.
Bu sayede “tekke merkezinde oluşan kültürel mirasın gelecek kuşaklara” aktarılmasıyla “İslam, Osmanlı ve Türkiye siyasi, kültürel ve dini tarihindeki rolüne” odaklanılan proje, “tarihi süreç içinde tekkenin dinî, entelektüel, mekânsal, sosyo-ekonomik, siyasi ve gündelik hayat üzerindeki tesiriyle ilgili kapsamlı” araştırmaların birinci örneği olarak somutlaşıyor.
“Tekkeyle bağlantılı defterler, arşiv dokümanları, epigrafik materyaller hülasa yazılı ve kelamlı kaynakların tespit edilmesi, dijital ortama aktarılması, günümüz lisanına çevrilmeleri; bu kaynakların ihtiva ettiği bilgi ve datalardan bir veritabanının oluşturulması ve uzman akademisyenlerin yazacağı ilgili makalelerin matbu ve dijital olarak yayınlanmasına ise projenin hasılası olarak bakılıyor.
“Proje sonunda çalışmaların sonuçlarını ortaya koyan bir adet editoryal kitap, bir çalıştay ve bir internet sayfası oluşturulması” da tekrar projenin amaçları arasında.
Değerli birçok kitabı bünyesinde toplayan İSAR Yayınları ortasından 2023 yılında çıkan, Osman Sacid Arı – Melih Sadık Küçüker imzalı Sultantepe Özbekler Tekkesi: Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Bir Kurumun Tarihi isimli çalışmanın kelam konusu proje kapsamında olup olmadığını bilmemekle bir arada, bundan hareketle, dini bağı nedeniyle unutturulmaya çalışılan tekkelerin, kelam konusu proje örneğiyle birer kültürel bedel olarak ulusal hafızamıza yine kazandırılmalarını çok önemsediğimi belirtmek istiyorum.
Böylece hem bir hak yerini bulmuş hem de kayıp hafızamızın değerli modülleri yerli yerine konulmuş olunacaktır.
Bu örnek projeyi mümkün kılan kuruluşlara ve ona emek veren değerli elemanlara teşekkür ediyorum.
