Deprem, pandemi, şenlikler derken popülaritesi giderek artan Urla betonlaşıyor, tarlalar azalıyor diye korkarken, ortada moral yükseltici olaylar da oluyor.
Ailesi bir devir ilçeye mübadele ile gelenlerden etkilenip tütün üreticiliği de yapsa da kuşaklardır enginardan hiç vazgeçmeyen Urlalı Gökçe Erkuşöz ile tanışmak üzere.
Gökçe Erkuşöz, kendisini güçlü yetiştirmeye çalışan babasıyla çocukluğundan beri tarlaya gitse de kendi işini kurmak için sanayi mühendisi oldu. Lakin okurken her fırsatta tarlaya gidiyor, babasına yardım ediyor, okul masrafını çıkarıyordu. Öğrencilik günlerinde İstanbulluların organik besine ulaşmakta zorluk çektiğini fark edince, mühendisliği bir kenara bırakıp, babası üzere enginar üreticisi olmaya karar verdi.
Hem de o denli babasının dönüm dönüm tarlasında personellerin ortasında gezerek enginar yetiştirmekle övünmek değildi gayesi. Bir dönüm dahi tarlaları olmadığı halde bir kısmı amcasından, bir kısmı farklı tarla sahiplerinden kiralanan 40 dönümde, bir ırgat üzere üretimden pazarlamaya kadar çalışmaya başladı. Gecenin üçünde yataktan kalkıp tarlaya gidecek, çapa yapacak, 53 kiloluk şık vücudundan beklenmeyecek bir çaba ile günde 2-3 bin enginar kesecek, 40-45 kiloluk çuvalları sırtında taşıyarak yüklediği kamyonetle pazarlama kademesine geçecekti.
Coğrafi işaretli Urla sakız enginarının yok olmasından korkan herkesin yardımcı olmaya çalıştığı, minicik ellerinin tırnakları enginardan kararmış çalışkan kız ile hasattan çaldığımız yarım saatte, tarlanın kıyısında konuştuk.
-Ne eğitimi aldınız?
İstanbul’da Gedik Üniversitesi Sanayi Mühendisliğini bitirdim iki yıl evvel. Özel bir okul, lakin ben yüzde 75 burslu okudum.
-Anne baba yapıyor muydu enginar üreticiliğini?
Benim dedemler Urla’nın en eski enginarcılarından. Yani bu tarla, çok çok evvelce beri olan, amcamın tarlası. Bir orta tütün de yapmışlar, ancak daima enginar varmış yanında. Babam 15 yıldır organik sertifikalı olarak üretiyordu enginarları.
-Mesleğinizi yapmayı düşünmediniz mi hiç?
Ben daha üniversitede okurken enginarcılığı iş haline getireyim dedim. Baktım, beşerler İstanbul’da doğal besinlere ulaşamıyorlardı. Ürettiklerimizi satayım bari dedim. 2019 yılında internet sitemi açtım. Satışa başladım, lakin ben esasen çocukluktan beri daima tarladayım.
-Baba da öbür bir yerde mi enginar üretimi yapıyor?
Yok, bir arada yapıyoruz. O üretimde yardımcı oluyor. Hasatta, pazarlamasında, müşteri ilgisinde, toplumsal medyada daima benim. Dikiminde, gübresinde, çapalamasında babamla beraberiz. Yalnız çapa vaktinde, bilhassa ot ayrımında personel tutuluyor. Onun dışında dikimlerinde falan babamla beraberiz. Hasadı ben daima tek başıma yapıyorum. Bugün çok ağır değil. Yalnızca bin tane falan keseceğim. Çok kesmeyeceğim.
-Bin adede yalnızca mi diyorsunuz?
Evet, ben mayıs ayına kadar günde 2-3 bin enginarı tek başıma kesiyorum. Mayısta eser çok artıyor, 10 binin üzerine çıkıyor. O vakit babam ve emekçiler de oluyor alışılmış. Ancak toplamda enginarın yüzde 80’ini ben kesiyorum.
-Kaç kilosunuz?
53 falan.
-Ve 40-45 kiloluk çuvalları tarladan taşıyıp, üst kaldırıyor, kamyonete koyuyorsunuz…
Alıştım lakin artık. Ben döneme başladığımda, Mart ayında 60 kiloydum. İki haftada 6-7 kilo verdim. Çok yemek de yiyemiyorum zira çalışırken. Akşama kadar tarlada oluyorum.
Babama kıyamıyorum. Çok fazla çalışsın istemiyorum. 72 yaşında benim babam. Ancak bazen taşımamda falan yardımcı oluyor. Biraz işimde titizimdir. Çalışanlara çok fazla iş bırakmayı da sevmem. Kendim göreceğim ne keseceğimi, içime sinecek. Zira hangi müşterinin ne istediğini ben biliyorum. Babam bile bilmiyor. Babamın yalnızca enginarın suyuyla, gübresiyle, bakımıyla ilgisi var.
-Enginarı nerelere satıyorsunuz?
Instagram’dan çok fazla satışım var. Geçen yıllarda bu kadar değildi. Bu sene ekstra talep oldu. İstanbul’daki organik pazarlardaki tüm enginarlar bize ilişkin. Ankara, İzmir, Adana, Bursa’daki organik pazarlara veriyoruz. Organik marketlere de çok veriyoruz. Büyük bir zincir market de aradı bizi fakat onlara veremeyeceğiz bu sene muhtemelen. Yetişmiyor.
Özellikle gıdayı e-ticarette sıfırdan pazarlamak, en güç yanı işin bence. Bozulma riski yüksek olduğu için. Çok emek verdim. Nitekim uykularımdan fedakarlık ettim. Yemedim, içmedim yeri geldiğinde. 6 yılda muhakkak bir noktaya gelebildim.
Geçen sene enginar pazarlarken biraz sorun yaşamıştım.
-Ne oldu?
İş hayatına tam atıldığım birinci yılımdı. Okurken biraz daha kolaydı benim için. Hem harçlığımı çıkartıyordum hem okulumu ödüyordum falan. Lakin okulum bittikten sonra, şirket açtıktan sonra iş ciddileşti.
Geçen sene pazarlamada çok sorun yaşadım. Yetişemedim, fakat bu sene daha planlı gidiyor işlerim. İnşallah bu sene daha hoş olacak.
-Şirkette de yardımcı yok anladığım kadarıyla…
Yok, her şeyde yalnızım.
-Kardeşiniz var mı?
Yok. Ben doğduğumda annem 39 yaşındaymış, babam da 46. O yüzden babam daima, ’Ben bu dünyada her vakit baki değilim. Ben olmasam da her işi halletmeyi öğreneceksin. Enginara baktığında hastalığının ne olduğunu öğreneceksin’ dedi.
Aynı vakitte zeytin üretimi de yapıyoruz biz. Beni, ’Zeytine baktığında ne muhtaçlığı olduğunu anlaman gerekiyor. Kime güveneceğini öğrenmen gerekiyor’ diye büyüttü.
O yüzden hiç korkusuzumdur da. Mesela gecenin 3’ünde karanlıkta tarlaya gelip su falan açıyorum. Domuz mu gelecek, yılan mı gelecek diye bir kaygım yok. Lakin toplumsal hayatımda o kadar farklıyım ki beşerler inanmıyor bu işi yaptığıma.
-Neden ziraat yahut besin mühendisliği okumadınız?
Kendi işimi yaparım diyordum, lakin bu iş yoktu benim aklımda. O yüzden iş alanı çok diye sanayi mühendisliği okudum. Ziraat mühendisliği okusaydım katiyetle daha güzel olurdu. Hatta besin mühendisliği okusaydım çok çok daha da güzel olurdu. Lakin bu noktada sanayi mühendisliği okuduğum için pazarlama, e-ticaret, işletme idaresi, iktisadi alanlar manasında daha yeterli de oldu. Zaten Ziraat Fakültesinde okusaydım da tarlada öğrendiğimi orada öğrenemeyecektim. Babam sahiden çok eski, çok deneyimli bir üreticidir. Ondan öğrendiklerim çok değerli. Babam benim için çok büyük talih. Ben de bunun değerini sağlıklı olduğum sürece vermek için elimden geleni yapmaya çalışıyorum.
-Çocukluk hayaliniz neydi?
Tiyatro yaptım çok uzun mühlet. Oyuncu olmak istiyordum. Lakin annemler daima ’Hobi olarak onu yapabilirsin. Gerçek bir mesleğin olsun. Ne oyuncular vardı sonradan söndü yıldızları. Geçerli bir meslek değil’ dediler. O denli soğuttular beni. Lakin hobi olarak tiyatro yapıyorum hala. Ben 7 yaşından beri yapılabilecek her yerde tiyatro yaptım. Sahne benim en memnun olduğum yerdir. Bir enginar tarlasıdır, iki sahnedir. Tiyatro daima içimde ukte olarak kalmış bir şeydir. Üniversitede tiyatro oyunlarına çok katıldım, tiyatro kulübündeydim. Dijital platformlarda yer aldık. Urla’da Kültür Sahne’de tiyatro yaptım, lakin bu orta çok ağırım. Yapamıyorum.
-Şimdi tek aşkınız enginar yani…
Benim biraz da şöyle bir avantajım var. İş hayatımdaki beşerler daima babamın arkadaşları olduğu için şanslıyım. Rekabeti geçtim, etrafımdaki beşerler daha çok takviye olmaya çalışıyorlar. Evet, biraz kıskançlık yapan üreticiler maalesef oluyor. Duyuyorum da. ’O ne anlar’ falan üzere konuşanlar da oluyor. Ancak genelde düzgün reaksiyonlar alıyorum. ’Gelecekte bunu yapan insan olmayacak. Biz de dayanak olalım’ diyen çok oluyor.
-’Enginar bitmeyecek’
-Biz de betonlaşma giderek artıyor, enginar bitecek diye korkuyoruz…
Ben hayatta olduğum sürece enginar bitmeyecek. Devlet desteklese de desteklemese de yapacağım ben gücümün yettiği kadar. Tüm etrafım, iş hayatımdaki tanıdıklarım, hepsi bu alanda beşerler. Ben kesimi değiştirmeyi asla düşünmüyorum. Asla.
-Tarlayı satmama kelamı veriyorsunuz yani..
Maalesef benim kendi yerim değil. Amcamın. Bir tarlayı da kiralıyoruz, 40 dönüm tarlada enginar yetiştiriyoruz. Ancak ben tarla arıyorum daima. Kendi yerim olsa ben neler neler yaparım. Tarla fiyatları inanılmaz yükseldi. Kazandığımızla satın almak güç görünüyor.
-Zeytin işi nasıl? Zeytinliğiniz var mı?
Kendi zeytinliğimiz yok, baktığımız zeytinlikler var. Ben zeytinin hasadında, pazarlamasındayım. İlaçlama süreçlerinde, hortum çekerken falan babama yardıma gidiyorum. Zeytinyağının üretimi etabındayım daha çok. Zeytinyağının tadına baktığımda hangi vakitte üretilmiş, asit oranı ortalama nedir, soğuk sıkım mı, sıcak sıkım mı anlayabilecek kadar biliyorum ben. Bu sene ufak çaplı ihracata başladım zeytinyağlarımız üzerinden.
Enginarlarımızı da zeytinyağını da yurt dışında pazarlamak istiyorum lakin onun için daha çok toyum. Biraz daha büyümem lazım.
Ben biraz ambalajlamaya, etiketlemeye dikkat ediyorum. Ehemmiyet veriyorum. Hatta kantaron yağı da yapıyorum. Parfüm şişesi üzere. Herkes bana ’Buna niçin o kadar para verdin’ dedi. Yurt dışına gönderdik bundan 50 tane. Şu an Instagram’da satıyorum. Fuarlara, şenliklere katılıyorum. Oralarda da satıyorum.
-Ne vakit dinleniyorsunuz?
Haziran ayında işlerim bitiyor. Ben 3 ay tatilim. Geziyorum, eğleniyorum. Sonra eylül ayında enginar dikimi oluyor. Ekim ayında zeytin, zeytinyağı başlıyor. Ekim, kasım, aralık, zeytinyağı. Ocakta enginar başlıyor. Yani benim haziran ve eylül ortası boş. Lakin onun haricinde daima bir döngü var.
