İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik başlatılan mali evrak ve Seyahat Parkı soruşturmaları kapsamında pek çok isim tutuklanarak Silivri Cezaevi’ne götürüldü. Sanatçı Zülfü Livaneli, Gazete Oksijen’deki köşe yazısında kelam konusu cezaevine yaptığı ziyareti kaleme aldı.
İBB Lideri Ekrem İmamoğlu, Zafer Partisi Genel Lideri Ümit Özdağ, Menajer Ayşe Barım, Muharrir Mehmet Ali Çalışkan, Beşiktaş Belediye Başkanı Rıza Akpolat, Şehir Planlamacısı Tayfun Kahraman, İstanbul Planlama Ajansı Lideri Buğra Gökce, Beylikdüzü Belediye Başkanı Murat Çalık, Gezi davası mahkumu Can Atalay, Şişli Belediye Başkanı Resul Emrah Şahan, Esenyurt Belediye Lideri Ahmet Özer ve Osman Kavala ile görüşmesini kaleme alan Livaneli, şunları kaydetti:
“Silivri uzak, Silivri soğuk, Silivri herkesin lisanında, Silivri yüksek duvarların ardında bilinmez bir diyar. Kim bilir nasıl göreceğiz içerideki dostları… Üzgün mü, moralsiz mi yoksa dirençli mi? Mapus çok şey öğretir beşere. Ya direncini büsbütün kırar, kendine duyduğu itimadı sıfıra düşürür ya da seni daha olgun, daha dirençli biri haline getirir lakin her iki durumda da eski sen olmaktan çıkarsın
Eski ismiyle Selymbria’ya gidiyoruz; Bizans devrinde Silivri’ye bu türlü deniyormuş. 1346 yılında Orhan Gazi, Bizans İmparatoru’nun damadı oldu burada yapılan düğünle. Kantakuzenos’un lisanlara destan hoşluktaki kızı Theodora’yla evlendi. Bu düğün gece gündüz süren şenliklerle kutsandı.
Ama artık biz bir şenliğe değil, cezaevine gidiyoruz. O meşhur Silivri’ye.
Silivri uzak, Silivri soğuk, Silivri herkesin lisanında, Silivri yüksek duvarların gerisinde bilinmez bir diyar. Franz Kafka’nın Ceza Sömürgesi geliyor insanın aklına.
Sevgili kardeşim Necati Yağcı’yla yola düştüğümüzden beri içimiz buruk. Kim bilir nasıl göreceğiz içerideki dostları… Üzgün mü, moralsiz mi yoksa dirençli mi? Mapus çok şey öğretir beşere. Ya direncini büsbütün kırar, kendine duyduğu itimadı sıfıra düşürür ya da seni daha olgun, daha dirençli biri haline getirir lakin her iki durumda da eski sen olmaktan çıkarsın.
Silivri Cezaevi denilince bir bina gelmesin aklınıza. Kale duvarlarıyla çevrili bir kasaba üzere. 35 binden fazla tutuklu ve hükümlü kalıyor burada. Bir de infaz memurlarını, jandarmaları, yemek, paklık, ulaşım vs. üzere lojistik ihtiyaçlarda çalışanları katın, karşınıza dev bir nüfus çıkıyor.
En dışta jandarma güvenliği var. Birinci denetim orada yapılıyor. Sonra otomobille içerilere ilerliyorsunuz. Öteki bir binada Adalet Bakanlığı’ndan verilen müsaadeye nazaran kimlikleriniz inceleniyor, gözlerinizin fotoğrafı çekiliyor.
Oradan yeniden otomobille diğer bir binaya gidiyorsunuz. Bekliyorsunuz, bekliyorsunuz; zira içeriye girebilmeniz için daha evvel gelen ziyaretçilerin teker teker çıkması gerekiyor.
Getirdiğimiz kitaplar ve kimin ismine geldikleri teker teker kaydediliyor ve infaz memurlarına veriliyor. Bir memur arkadaş kitap isimlerini alışkın bir halla yazarken ‘Zaten sizin kitaplardan çok geliyor buraya’ diyor.
‘Yarın dağıtırız bunları.’
Sonra retina denetiminden geçiyoruz. Hassas aygıtlardan geçerken hiçbir şey ötmüyor. Zira daha evvel giden ziyaretçi arkadaşlar sıkıca tembihlemiş bizi. Ne kemer var üstümüzde, ne saat, ne yüzük.
Pantolonlardaki düğme bile ötüyormuş. Ayakkabılarımızı çıkarıp banda koyuyoruz.
Nihayet içerideyiz. Bizi evvel küçük bir odaya alıyorlar. Bekliyoruz. Kimi göreceğimizi bilmiyoruz.
Derken karşıdaki kapı açılıyor ve Mehmet Ali Çalışkan giriyor içeriye. ‘Burada tanışmak nasipmiş’ diyor.
Sarılıyoruz. Çok rahat bir halla ve akademisyen soğukkanlılığı içinde analizler yapıyor. Foucault’nun Hapishanenin Doğuşu’ndan konuşuyoruz. Entelektüel her koşulda entelektüel işte.
Bu görüşmeden sonra infaz memurları geliyor, Necati’yle beni daha geniş bir odaya alıyorlar. Salon üzere. (Bu ortada birinci noktadan başlayarak bütün görevlilerin son derece nazik davrandığını belirtmeliyim.)
Koridordan geçerken camlı bir bölmede Ayşe Barım’ı görüyorum. Sarılıyoruz ve gözyaşlarının fışkırmasına mahzur olamıyor. İçi dolu. Ortak dostlarımıza selam söylüyor.
Öteki salona alınıyoruz. Bu da öteki oda üzere iki kapılı. Aşık Veysel geliyor aklımıza. Bekliyoruz.
Karşımızdaki kapıdan kimin gireceğini bilemeden bekliyoruz. Bir mühlet sonra kapı açılıyor ve Tayfun Kahraman giriyor içeri. Esasen ince yapılı ve hassaslığı, yüzüne, haline hareketine yansıyan bir arkadaşımız.
Üç yıllık hücre onu daha da yormuş üzere. Dertleşiyoruz, dışarıda büyüyen kızı Vera’dan kelam ederken gözleri buğulanıyor. Kendime dikkat ediyorum, burada geçen yılları Vera için ömrüme ekleyeceğim diyor.
Bir gün evvelki Silivri zelzelesinde çok sallanmışlar. Hücreleri 15 metrekare, her hücrenin 22 metrekarelik bir avlusu var. Gündüzleri oraya çıkabiliyorlar ancak sarsıntıda o yüksek duvarların tabanında olmak da inançlı değil. Kapılar ise kilitli.
Sonra İstek Akpolat giriyor o kapıdan. Saçları ve sakalları uzadığı için daha da genç görünüyor ve sevincinden bir şey kaybetmemiş.
O çıktıktan sonra yeniden kimin geleceğini bilmeden bekliyoruz. Gelenler de kiminle karşılaşacaklarını bilmiyorlar. Hani televizyonlarda ortaya paravan konulan tanıştırma programları olur ya; güya onun üzere bir oyunun içindeyiz.
Kapıdan Buğra Gökce giriyor ve her gelen şahısta olduğu üzere o da biz de şaşkınlıkla ‘Ooooo!’ deyip sarılıyoruz. Buğra Gökce son derece dirençli, enerjik; siyasette olup bitenlerle ilgili uzman analizler yapıyor.
Murat Çalık güya başkanlığa devam ediyormuş üzere. Son derece sakin ve kendinden emin konuşuyor.
Heyecanların en ağırı Can Atalay gelince yaşanıyor. Samimiyetini, hislerini güçlü biçimde ortaya koyuyor. Çocukluğunda albümü nasıl ezberlediğinden başlayıp, hayata, sanata, dostluğa dair ne varsa o dar vakte sıkıştırmaya çalışıyor. Coşkulu, özverili, tertemiz bir insan.
Koridorda İmamoğlu ailesini görüyoruz: Dilek, Selim, Semih ve Beren. Biraz konuşup hasret gideriyoruz.
Kimse kimseye ‘Nasılsın’ diye soramıyor. Bu klişe kelam ortadan kalkıyor bu durumda. Herkesin nasıl olduğu uykusuz gözlerden, yüzlerdeki derin hüzünden belirli.
Necati’yle beni öteki bir görüş odasına alıyorlar. Ekrem İmamoğlu orada. Üzerinde pak ütülü beyaz gömleği ve bir yelek var. Konuşurken bir orta, hücresindeki televizyonda avukatının avukatının da gözaltına alındığını görünce farkında olmadan gömleğinin kollarını sıvamaya başladığını anlatıyor ve anlatırken de refleks olarak birebir hareketi tekrarlıyor. Daima bir arada gülümsüyoruz, aktüel gelişmelerden kelam ediyoruz.
Son derece enerjik, morali yüksek. Ziyaret kısa sürüyor zira aile bekliyor, onların dışında da görüşmek isteyen çok kişi var.
Yine daha evvelki odaya gidip, kapının gerisinden kimin çıkacağını bekliyoruz.
İçerdekiler birbirini görmüyor, koridorlarda da karşılaşmıyorlar. Ziyaretçileri ve avukatları dışında mutlak bir yalnızlık içindeler. Elektrik paralarını kendileri ödüyorlar ve tekrar kendi paralarıyla televizyon alabiliyorlar.
Gündüzleri küçük avlularına çıkabiliyorlar ancak hava karardıktan sonra buna müsaade verilmiyor. Saat 17’ye kadar ziyaretçi kabul ediyor, bu saatten sonra da avukatları ile görüşebiliyorlar. Doğal hepsi ziyaretçi odalarında. Hücrelere kimse giremiyor. Saat 12’de kahvaltı ve öğlen yemeği birlikte, saat 4’te de akşam yemeği veriliyor. (Bu ortada bizim götürdüğümüz çerezlere müsaade verilmediğini belirteyim.)
Biraz sonra karşıdaki kapı açılıyor ve Resul Emrah Şahan giriyor. O da dirençli ve âlâ. Bir sohbet daha. Güya hapishanede değil de bir kahvehanede üzereyiz.
Daha sonra Ahmet Özer geliyor. Ahmet Hoca uygunca rahat ve inançlı. Ziyaret ettiklerimizin büyük bir kısmı üzere onu da birinci kere burada görüyorum. Barış iradesine sahip bir bilim insanı ve siyasetçi olarak dışarıdakilere tahlil dileklerini iletmemizi istiyor.
Ondan sonra odaya, koltuğunun altındaki klasörlerle Ümit Özdağ giriyor ve oturur oturmaz iddianameyi açıp okumaya ve suçlamalara tek tek yanıt vermeye başlıyor. İçeride oldukça zayıflamış.
Saat beşe gelirken görüşmeler hızlanıyor, ben memur arkadaşlara daima Osman Kavala’yı soruyorum.
Hastaneye gitti, gelince görüşürsünüz diyorlar. Sekiz yıldır görmedim Osman’ı. Kim bilir hücrede geçen yıllar nasıl etkiledi onu, nasıl karşılaşacağız? Heyecanlıyım doğrusu.
Kapı açılıyor, Osman giriyor. O da bilmiyor natürel kimin geldiğini. Biraz da şaşkınlık hissiyle kucaklaşıyoruz. Onu, beklediğimden çok daha âlâ buluyorum. Sakalları ağarmış, benim saçlar üzere.
Soğukkanlı, hiçbir yılgınlık belirtisi göstermiyor. Dünyayla yakından ilgili. Filistin’e nasıl yardım edilebileceğini düşünüyor. Bunun yollarını araştırıyor.
Ve dönüş
Akşam Necati’yle kimliklerimizi alıp Silivri’den ayrılırken bir müddet ikimiz de konuşamıyoruz. Bir tartı çöküyor. Sevgili ve acılı ülkemizin hüznü sarmalıyor bizi.
Her neslin hissesine düşen acıyı çektiği ve bu makus talihin hiç değişmeyeceği üzere bir his içindeyken Necati ‘’Farkında mısın, biz onlara değil, onlar bize moral verdiler’’ diyor.
‘’Haklısın’’ diyorum. ‘’Onlar bize moral verdi.’’
